De geactualiseerde Governancecode Zorg
De algemene ledenvergaderingen van ActiZ, NVZ, NFU, VGN en GGZ Nederland hebben ingestemd met de geactualiseerde Governancecode Zorg. Hiermee is de geactualiseerde Governancecode Zorg een feit en deze geldt vanaf 1 januari 2022.
Aanleiding voor de actualisering van de code waren de evaluatie van de code, adviezen van de BoZ Governance innovatie- en adviescommissie (IAC) en nieuwe wetgeving.
De adviezen van het IAC over belangenverstrengeling en over de governance van samenwerkingsverbanden zijn verwerkt in de geactualiseerde Governancecode Zorg. Voor toezichthouders zijn enkele bepalingen uit de code geschrapt omdat die nu opgenomen zijn in wetgeving.
Professionele zeggenschap
Verder is veel explicieter aandacht besteed aan professionele zeggenschap. Hiermee wordt uitvoering gegeven aan een afspraak tussen V&VN, werknemersorganisaties en de brancheorganisaties in de zorg. En de aanbevelingen uit het SER-rapport Aan de slag voor de zorg.
Naast de waarborgen die er waren, is in de code nu opgenomen dat de zorgorganisatie zorgt dat professionals invloed kunnen hebben op het beleid dat hen raakt in de dagelijkse beroepsuitoefening. Maar ook dat ze betrokken worden bij de beleidskeuzes over ‘de zorg van morgen’.
Inspraak, samenspraak en tegenspraak
Hoofdstuk 2.4. en 2.4.1 gaan over Inspraak, samenspraak en tegenspraak:
De Governancecode zet in op het borgen van de checks and balances binnen de zorgorganisatie. Daarbij hoort het organiseren en benutten van tegenspraak. De verwachting is dat tegenspraak bijdraagt aan de kwaliteit van besluiten. Dan gaat het bijvoorbeeld om het actief op zoek gaan naar eventuele bezwaren. Of naar de zoektocht naar onontgonnen alternatieven of nog niet gewogen belangen.
De raad van bestuur richt zijn beeld-, oordeels- en besluitvorming zo in, dat er vanuit verschillende (professionele) deskundigheden een betrokkenen toetsing kan plaatsvinden en advies kan worden gegeven. En dat de voor- en nadelen en risico’s van het besluit gedurende de procedure zichtbaar blijven.
De raad van bestuur zorgt dat ook op andere managementniveaus in de organisatie inspraak, samenspraak en tegenspraak zijn functie kan vervullen.
De zorgorganisatie schept randvoorwaarden en waarborgen voor een adequate invloed van belanghebbenden.
Medezeggenschap, invloed en advies
Hoofdstuk 3 op pagina 12 gaat over Medezeggenschap, invloed en advies:
Interne belanghebbenden moeten invloed uit kunnen oefenen op de zorg, dienstverlening en de koers van de zorgorganisatie. Medezeggenschap van cliënten (Cliëntenraad) en hun verwanten en van medewerkers (OR), en advisering en beïnvloeding door professionals is van groot belang voor de koersbepaling van de zorgorganisatie. En voor het bewaken van de maatschappelijke doelstelling van de organisatie en het delen van waarden en normen.
Medezeggenschap ligt in het verlengde van het primair proces.
De raad van bestuur is verantwoordelijk voor de inrichting van de medezeggenschap van de zorgorganisatie. Daarbij gelden vanzelfsprekend de wettelijke kaders voor cliënten (Wmcz)- en ondernemingsraden. De variatie die te vinden is in de medezeggenschapspraktijk maakt echter duidelijk dat de wettelijke regeling van medezeggenschap via een vertegenwoordigend orgaan een
noodzakelijke, maar geen voldoende voorwaarde is. Een te eenzijdige nadruk op de formele vormvereisten kan leiden tot een ritualisering van de medezeggenschap en laat kansen onbenut voor andere vormen van medezeggenschap. De Governancecode ondersteunt het benutten van deze kansen.
Professionele medezeggenschap
Naast de wettelijke medezeggenschap via ondernemingsraad (OR) en cliëntenraad is in zorgorganisaties de professionele medezeggenschap onontbeerlijk. Deze zijn deels overlappend maar ook aanvullend op elkaar. Zeggenschap gaat over de bevoegdheid en verantwoordelijkheid om beslissingen te nemen. Professionele zeggenschap wordt onder punt 1.4
verwoord. Medezeggenschap gaat over invloed op besluitvorming. De medezeggenschap van professionals kan gaan via gestructureerde kanalen zoals een professionele adviesraad of stafconvent, maar ook meer informeel via invloed op de dagelijkse beroepsuitoefening.
De zorgorganisatie voert een actief en transparant beleid voor de omgang met medezeggenschapsorganen. De doelen van de medezeggenschap en de dialoog staan in dit beleid centraal. En het beleid komt tot stand na overleg met de betreffende belanghebbenden.
De zorgorganisatie waarborgt dat professionals invloed kunnen hebben op het beleid dat hen raakt in de dagelijkse beroepsuitoefening. Maar ook dat zij betrokken worden bij de beleidskeuzes over ‘de zorg van morgen’.
Afspraken
De raad van bestuur maakt met ieder medezeggenschapsorgaan afspraken over de wijze waarop met elkaar wordt samengewerkt. Over de procedures voor overleg, advies of instemming en de daarbij te hanteren termijnen. De afspraken waarborgen dat de kosten die redelijkerwijs noodzakelijk zijn voor de vervulling van de werkzaamheden van de Cliëntenraad of OR door de zorgorganisatie worden vergoed. Zoals bijvoorbeeld de beschikbaarheid van vergaderruimte, ondersteuning, scholing etc.,
De raad van toezicht maakt met de raad van bestuur afspraken over de wijze van omgang van de raad van toezicht met de medezeggenschapsorganen en (vertegenwoordigers van) professionals. Daarbij kan de raad van toezicht buiten aanwezigheid (maar niet buiten medeweten) van de raad van bestuur contact hebben met de medezeggenschapsorganen en (vertegenwoordigers van)
professionals. Voor zover dat voor de uitoefening van de toezichtfunctie wenselijk is of voor zover deze behoefte is kenbaar gemaakt door de medezeggenschapsorganen of (vertegenwoordigers van) professionals.
Cliëntenraad en de Governancecommissie Zorg
Omdat goed bestuur (governance) belangrijk is voor cliënten, is goed bestuur ook een belangrijk onderwerp voor (centrale) cliëntenraden. Heb je als (centrale) cliëntenraad twijfels over goed bestuur binnen de zorginstelling waarvoor je actief bent? Of vind je dat de medezeggenschap geen of onvoldoende positie heeft/krijgt in het besturen van de zorginstelling? Dan bespreek je natuurlijk altijd eerst de twijfels en probeer je samen tot verbetering te komen. NCZ kan hierbij helpen!
Lukt dat niet dan kun je overwegen je (schriftelijk) te wenden tot de Governancecommissie Zorg. De Governancecommissie kan naar aanleiding van een toetsingsverzoek een oordeel geven en aanbevelingen doen omtrent de naleving door de betrokken zorgorganisatie van een of meer principes van de Zorgbrede Governancecode.
De Enquêteprocedure Ondernemingskamer (Hof Amsterdam)
Wanneer je als (centrale) cliëntenraad verklaarbare twijfels hebt over goed beleid/bestuur van de zorgorganisatie en alle andere gesprekken en procedures hebben niet tot verandering/verbetering van die twijfel geleid, dan kun je, als uiterste maatregel, een Enquêteprocedure bij de Ondernemingskamer (onderdeel van het Gerechtshof Amsterdam) aanvragen. Deze procedure houdt een onafhankelijk onderzoek naar mogelijk (financieel) wanbeleid in. Ook kan de (centrale) cliëntenraad de Ondernemingskamer vragen om (ingrijpende) maatregelen te nemen.
Lees ook:
De cliëntenraad en een meningsverschil of geschil met de bestuurder
