Door Thijs de Lange
Onlangs hield NCZ een webinar over de Wmcz2018. Daan Grijzenhout volgde dit webinar en gebruikte de opgefriste kennis niet alleen voor de formele gesprekken, maar ook voor de informele gesprekken. “Waarom zijn we zo afwachtend?”
“Invloed uitoefenen doe je door ideeën uit te wisselen”
Als je je bedenkt dat Daan Grijzenhout (65) zich al jarenlang bezighoudt met medezeggenschap, zou je denken dat hij het webinar Wmcz2018 van NCZ niet nodig heeft. Sterker nog: twintig jaar geleden heeft hij zelfs als medewerker mede een cliëntenraad opgericht in de gehandicaptenzorg. Sinds twee jaar is hij secretaris van de cliëntenraad van ’t Slot, een kleinschalige zorginstelling voor ouderen in Gameren. Toch was hij ook dit jaar weer van de partij. “Ik kan elk jaar wel een opfriscursus gebruiken”, aldus een zelfbewuste Daan.
Actief in diverse gremia
Komt ook doordat zijn cliëntenraad door de bestuurder lijkt te worden gestimuleerd om de rechten die de cliëntenraad volgens de wet heeft, optimaal te gebruiken. Doordat ’t Slot zo’n kleine organisatie is, zijn er korte lijntjes met de bestuurder. Zo betrekt de bestuurder de cliëntenraad actief bij het vormen van beleid, en gebruikt ze de cliëntenraad soms zelfs als sparringpartner. “We worden uitgenodigd om met de bestuurder te kijken naar de begroting van volgend jaar. En dan gaat het niet alleen om de cijfers, maar ook om de onderliggende plannen. De bestuurder moet daarin keuzes maken, en luistert naar ons advies: dan kan ik misschien meer prioriteit geven aan dit plan dan aan dat plan.” Kennis van de rechten en plichten van een cliëntenraad is dan handig om te hebben. Maar daar stopt het niet, de bestuurder stimuleert de raad ook om buiten de zorginstelling te kijken.
Daardoor is de cliëntenraad actief in diverse gremia. Zo is de kleine zorginstelling sinds een anderhalf jaar een zorgalliantie aangegaan met een paar andere zorginstellingen om gezamenlijk een aantal zaken te kunnen regelen. De afzonderlijke cliëntenraden hebben daarmee ingestemd. Daan: “Het is niet aantrekkelijk om een p&o-adviseur in dienst te nemen voor een dag per week. Als die adviseur vier dagen per week ergens kan komen werken, is dat veel aantrekkelijker.” Niet alleen de bestuurders van de deelnemende zorginstellingen treffen elkaar daar, ook de cliëntenraden. Hoewel de cliëntenraden in die zorgalliantie geen formele rol hebben, maar uitsluitend op instellingsniveau, is zo’n overleg toch nuttig. “We hebben gesproken over hoe we als afzonderlijke cliëntenraden naar onze eigen bestuurder invloed kunnen uitoefenen op thema’s die de zorgalliantie betreffen.”
Cliëntenraad als gelijkwaardige gesprekspartner
Daan merkt dat de cliëntenraad van ’t Slot een goede verhouding heeft met de bestuurder. “Dat komt denk ik omdat er over en weer het vertrouwen is in de intentie dat je allebei de belangen van de cliënten behartigt. We volgen elkaar kritisch, maar dat gebeurt op een natuurlijke manier.” Het webinar over de Wmcz heeft Daan daarbij weer het feit scherp doen krijgen dat de cliëntenraad ook ongevraagd advies kan geven. Een cliëntenraad hoeft dus niet af te wachten tot er een vraag van de bestuurder komt, maar kan ook zelf gespreksthema’s agenderen, zoals thema’s die uit die overleggen komen. “Ik kon dat ook weer tegen collega-cliëntenraden zeggen: waarom zijn we zo afwachtend?”
Zo waren sommige cliëntenraden bang dat die zorgalliantie zou leiden tot een fusie van de verschillende zorginstellingen. Daan: “Ik heb gezegd: dan moet je dat gewoon vragen aan de bestuurder. Als je de verwachtingen over en weer niet uitspreekt, dan ga je algauw denken aan verborgen agenda’s. Maar verwachtingen bespreekbaar maken, daar moet je wat zelfvertrouwen en lef voor hebben.” Die fusie komt er wat de betrokken partijen betreft ook niet. “We willen zelfstandig blijven, omdat een fusie voor ons niet opweegt tegen de voordelen van kleinschaligheid. Je hoeft dan niet allemaal lijntjes te benaderen en je weet van elkaar waar je mee bezig bent.” Niet alleen de lijntjes met de bestuurder zijn dan kort. “We hebben bijna negentig bewoners, die ken je dan allemaal.”
Met beleidmakers om de tafel
Naast de zorgalliantie tussen de instellingen is de cliëntenraad ook betrokken geraakt bij een overlegtafel van het Regionaal Zorgkantoor VGZ Noordoost-Brabant. Bij die overlegtafels buigen verschillende partijen zich over de vraag hoe de transitie in de zorg het beste gerealiseerd kan worden. De bestuurder van ’t Slot betrokken bij zo’n overlegtafel. Het is handig dat ook de cliëntenraad bij een overlegtafel aansluit, niet alleen om het zorgkantoor het cliëntenperspectief te kunnen meegeven, maar ook om een gelijkwaardige gesprekspartner voor de bestuurder te kunnen zijn. Daan: “We zaten daar met beleidsmakers van VGZ om de tafel.” Daar vangt de cliëntenraad dilemma’s op die vervolgens met de bestuurder besproken kunnen worden. “Een voorstel is bijvoorbeeld dat de lat van kwaliteit niet meer zo hoog hoeft. Er is natuurlijk een ondergrens, maar tot nog toe was het streven de ‘best practices’, en nu mogen we voor de ‘good practices’ gaan. Dan moet je dus als instelling en bewoners met elkaar afspreken wat goede zorg is. Dat is een ethische discussie.” Zo’n discussie kun je met de bestuurder aanzwengelen door het punt te agenderen of door de bestuurder ongevraagd advies te geven.
De mogelijkheden van de Wmcz
Daan benadrukt dat de Wmcz ook de mogelijkheid tot zelfreflectie geeft. “Volgens de wet kun je in je medezeggenschapsreglement opnemen dat het medezeggenschapsreglement jaarlijks geëvalueerd wordt met de bestuurder. Dan kun je de vraag stellen of de bestuurder jou het afgelopen jaar betrokken heeft bij de dingen waar hij jou bij had moeten betrekken. En omgekeerd: heb ik als cliëntenraad mijn rol ook goed vervuld? Niet om elkaar te beoordelen, maar ook om elkaar te verbeteren.” “Het is geen machtsspelletje”, concludeert Daan. “Invloed uitoefenen doe je door ideeën uit te wisselen.”
Misschien ook interessant voor u
Interview met Hans Fiolet voorzitter centrale clientenraad Koraal
