De inbreng van het cliëntenperspectief
Als cliëntenraad is de voornaamste bezigheid de medezeggenschap. In de vorm van (ongevraagde) adviezen en reageren op nieuw beleid, laat je als cliëntenraad de stem van de cliënten horen. Vaak laat de cliëntenraad zich hierbij leiden door de agendapunten van de raad van bestuur. Maar neemt de cliëntenraad ook ruimte voor eigen inbreng? En is het ‘cliëntenperspectief’ maatgevend bij alles wat de cliëntenraad inbrengt?
Het inbrengen van het cliëntenperspectief is van essentiële waarde voor het maken van beleid. De zorginstelling is er immers om goede zorg te verlenen aan cliënten. En wanneer die zorg goed aansluit op de behoeften van de cliënten, zal dit de instelling alleen maar ten goede komen. Reden te meer om het cliëntenperspectief duidelijk naar voren te brengen vanuit de cliëntenraad. Maar hoe doe je dat als cliëntenraad? Hoe zet je het cliëntenperspectief op de agenda met de bestuurders? En hoe zorg je ervoor dat je de instelling bewust maakt en blijft maken van het belang van het cliëntenperspectief?
Contact met de achterban
Allereerst is het natuurlijk van belang dat je als cliëntenraad weet wat er speelt onder de cliënten van de instelling. Immers: je kunt alleen de belangen van cliënten behartigen én het cliëntenperspectief inbrengen bij de medezeggenschap als je weet wat er leeft bij de cliënten. Goed contact met de achterban is dan ook noodzakelijk. Contact met de achterban kun je op meerdere manieren onderhouden. Hierbij kun je denken aan locatiebezoeken, (online) enquêtes en een cliëntenpanel. Ook het opzetten van een denktank kan een mooie aanvulling zijn.
Denktank inbreng cliëntenperspectief
Een denktank is een commissie die zich met elkaar buigt over belangrijke, in te brengen zaken en deze uitdenkt tot beginnende beleidsstapjes. Een brainstormclubje dus. Een denktank inbreng cliëntenperspectief is een mooie manier om te ontdekken en brainstormen over welke punten de afzonderlijke raadsleden en de cliënten belangrijk vinden om bij de medezeggenschap te betrekken. Dat komt neer op: Wat vinden wij belangrijk om in te brengen? Waarom vinden we dat? Hoe gaan we dat doen? Hoe is dat in het beleid van de instelling te passen? Om vervolgens de punten aan te dragen bij de Raad van Bestuur. In een denktank kunnen zowel raadsleden als cliënten plaatsnemen. Als er een cliëntenpanel is, kan die ook worden ingezet ter ondersteuning van de denktank.
Samen beslissen
Een voorbeeld van wat er uit de denktank naar voren kan komen is dat cliënten veel baat kunnen hebben bij het proces van samen beslissen (shared decision making). Bij het proces van samen beslissen draait het erom dat cliënten zelf keuzes kunnen maken over hun eigen behandeling. Er is sprake van een gelijkwaardige relatie tussen cliënt en behandelaar, de behandelaar informeert de cliënt over de mogelijkheden en consequenties van de diverse behandelopties, de cliënt maakt een weloverwogen keuze over de behandeling aangepast op zijn eigen omstandigheden, gesteund door de behandelaar. Doordat de cliënt zelf de keuze kan maken over zijn eigen behandeling, verhoogt dat de behandelings- of therapietrouw. Iets wat voor de instelling weer tijd, geld en ruimte op kan leveren.
Commissies en klankbordgroepen
Vaak zijn er binnen de instelling diverse commissies en klankbordgroepen bezig met het uitwerken van nieuw beleid op één specifiek onderwerp, zoals nu bijvoorbeeld het project Rookvrije GGZ speelt binnen de GGZ-instellingen. In zo’n klankbordgroep zijn diverse lagen van de organisatie vertegenwoordigd om de verschillende belangen te behartigen. Behandelaren, financiële experts, beleidsadviseurs, ervaringsdeskundigen, artsen, wetenschappers; je kunt ze vinden in klankbordgroepen. Des te belangrijker om ook als cliëntenraad in deze commissies plaats te nemen om de stem van de cliënt te laten gelden en het cliëntenperspectief in te brengen. De instelling bestaat immers voor en door cliënten en daar moet het beleid op worden afgestemd.
Een creatief voorbeeld
Er zijn naast bovenstaande voorbeelden nog veel meer manieren om het cliëntenperspectief onder de aandacht te brengen. Want wat te denken van een pamflet of een glossy magazine?
De cliëntenraad van GGZ inGeest vond dat er te makkelijk over het voorschrijven van medicatie werd gedaan. Zij besloten daarom een magazine te maken met als thema ‘medicatie: niet te snel, niet te veel en niet te lang’. Dit magazine was bedoeld voor de bestuurders, maar ook voor de pillenvoorschrijvers binnen de instelling. Ze lieten cliënten, ervaringsdeskundigen, behandelaren en instanties aan het woord en maakten zo hun visie op medicatie tot een prachtig papieren magazine, dat niet alleen binnen de instelling de aandacht kreeg, maar ook ver daarbuiten. De behandelaren gebruikten het in de voorlichting naar hun cliënten, de cliënten lieten zich erdoor informeren, de bestuurder liet zich inspireren en de cliëntenraad bracht een mooi document uit ter ondersteuning van het cliëntenperspectief. Een mooie win-win-situatie dus.
Ruimte nemen
Soms lijkt het erop dat er weinig ruimte is voor eigen initiatieven op het gebied van het cliëntenperspectief binnen de medezeggenschap. Maar wanneer je als cliëntenraad een goed idee hebt dat echt een verschil kan maken voor de cliënten die je vertegenwoordigt, durf dan de ruimte te nemen. Neem initiatieven. Laat je stem horen. Ga staan voor wat jullie als cliëntenraad belangrijk vinden. Ook als het niet per se matched met het huidige beleid. Het is immers de primaire taak van de cliëntenraad om de stem van cliënten te laten horen!
Zie in dit kader ook:
https://ncz.nl/training/19-januari-2022-workshop-clientenraad-en-contact-met-de-achterban/
