Utrechts ‘Bureau Patiënten Inzet’ is cliëntenparticipatie pur sang
Tekst: Niek Arts
In ‘Nederland zorgland’ krijgt participatie vaste voet aan de grond. Overal ontstaan mooie initiatieven om beter naar de cliënten en patiënten en hun wensen te luisteren. Maar hoe geef je dit op een goede manier vorm? Zodat je echt luistert en maatwerk levert?
Dat je de stap maakt van ‘langs de cliëntenraad’, naar ‘het pure gesprek aangaan met cliënten’. In het UMC in Utrecht hebben ze hierop een mooi antwoord gevonden: ‘Bureau Patiënten Inzet’. Om de match te maken tussen medewerkers en bestuurders en de patiënten. Een initiatief dat in tien jaar tijd is uitgegroeid tot het fundament van de participatie.
Participatie met een plus
Binnen het ziekenhuis is Nicole Plum de ‘aanstichter’ van de Patiënten Inzet zoals ze die nu kennen. Nicole: “De start was rond 2012. Vanuit de ‘divisie kanker’ kwam de wens om te veranderen samen met de patiënten. Het idee van een klankbordgroep ontstond toen. Juist om de patiënten gericht te betrekken bij de toekomstplannen.”
Nicole gaat verder: “Maar we wilden weer echt de dialoog aangaan. Vanuit de medewerkers was er de behoefte om gericht vragen te stellen aan patiënten en hun naasten en feedback te krijgen. Een mooie plus op de patiëntenparticipatie. Ik ben toen het gesprek met collega’s en patiënten aangegaan. Al snel ontstond er een vaste groep patiënten die graag meedacht en openstond voor de participatievragen van mijn collega’s. Zo ontstond een ‘kaartenbak’.”
Bureau Patiënten Inzet
Dit heeft zich doorontwikkeld en verder uitgerold. Nicole deed, doet dat nog steeds, de ‘Patiënten Inzet’, zoals het vanaf 2015 heet, naast haar normale werkzaamheden. Dit veranderde toen Merel Schurink als coördinator startte in 2022. Vanuit het Bureau Patiënten Inzet werkt Merel nu voor het hele ziekenhuis aan de patiëntenparticipatie.
Merel: “We betrekken patiënten bij het verbeteren van de zorg, het onderwijs en onderzoek wat we doen. Zodat ze gericht meedenken met het verbeteren van het UMC. We koppelen steeds meer patiënten met collega’s. We hebben nu ongeveer 100 mensen in ‘de kaartenbak’. De onderwerpen zijn breed: van verbouwing en inrichting tot bijvoorbeeld meedenken over de zorgpaden bij oncologie en het opzetten van wetenschappelijk onderzoek, tot mogelijke kostenbesparingen en de missie van een afdeling. De vragen komen van medewerkers, de Raad van Bestuur en belangenverenigingen. Heel divers dus!”
De matchmaker
Merel wordt ook wel de ‘matchmaker’ genoemd. Merel: “Ik ben er voor de begeleiding van de patiënten en het proces. Alle aanvragen lopen via mij. Ik zoek daar de juiste cliënt bij. Maar ik ondersteun de patiënten ook. Als een cliënt zich bij ons aanmeldt, start ik met een korte intake.”
“We bespreken wat ze leuk vinden, willen doen en welke vaardigheden iemand heeft. Ik zie het als het aannemen van nieuwe mensen. Je moet ze geruststellen en echt in hun kracht zetten. Deze mensen zijn goud waard als je ze goed ondersteunt en als ze echt geïnteresseerd zijn. De patiënten die meewerken zijn érg positief. We zien dat veel patiënten het fijn vinden om iets terug te doen. En dat de zorgmedewerkers steeds meer inzien hoe belangrijk het is om de patiënten te betrekken.”
In de praktijk
Nicole: “We merken dat iedereen blij is met de onderlinge samenwerking. Je ontvangt makkelijk goede feedback, Verder draagt het bij aan onze grote opdracht: de beste zorg voor de patiënten regelen. Vaak is een spiegel voorhouden of een gesprekje al heel waardevol. Zo vertelt een patiënt soms bij de dagstart van de verpleging over zijn ervaringen. Of kijken we samen naar mogelijke knelpunten in de zorg.”
Patiënten die zich aanmelden, worden goed begeleid. Nicole: “Merel verzorgt dit. Verder hebben we samen met PGO Support een cursus ontwikkeld voor patiënten die meedoen. Hierin vertellen we over ons ziekenhuis en wat de Patiënten Inzet inhoudt. Maar ook wat we van elkaar mogen verwachten en wat we met de opgehaalde informatie doen. Ook gaan we in op praktische zaken.”
Samenwerking met de cliëntenraad
Nicole: “De cliëntenraad is een belangrijke partner voor ons. Samen zorgen we voor meer participatie binnen het ziekenhuis. We overleggen regelmatig met ze, trekken regelmatig samen op en delen kennis. Zo kan de cliëntenraad ook een vraag bij ons neerleggen. Ook laten wij de cliëntenraad soms weten wat er speelt in het ziekenhuis. Zo versterken we elkaar.”
Een mooie toekomst
Merel: “We gaan de Patiënten Inzet de komende jaren verder laten groeien. Belangrijk hierbij is de diversiteit van ‘de kaartenbak’. Verder zijn we druk bezig met kennisuitwisseling met andere zorginstellingen. Dus als iemand vragen heeft over het Bureau Patiënten Inzet, of zijn ervaringen wil delen, dan staan we daar zeker voor open. Mail mij dan op M.Schurink-2@umcutrecht.nl.
De ANJA-award
De ANJA-Award is binnen het UMC een prijs voor initiatieven op het gebied van zorg, onderzoek of onderwijs, waarbij patiënten een belangrijke rol spelen. Een award die stimulerend en inspirerend werkt.
Wie was Anja?
Als je in UMC Utrecht patiëntenbelang zegt, zeg je Anja van Heuvelen. Zij overleed recent op 57-jarige leeftijd. Vanaf haar jeugd was ze patiënt in UMC Utrecht, maar geen ‘gewone’ patiënt. Anja zette zich altijd in voor het belang van de patiënt. Zij was uniek en inspirerend voor velen door haar manier van werken.
Waarom een ANJA-Award?
Om medewerkers van UMC Utrecht te stimuleren en te inspireren om patiënten nog meer te betrekken bij zorg, onderzoek en onderwijs, is de ANJA-award in het leven geroepen. De jury maakt de keuze wie wint. De jury bestaat uit twee medewerkers, twee patiënten, een lid van de cliëntenraad, programmaleider patiëntenparticipatie, adviseur patiëntenparticipatie en de winnaar van het voorgaande jaar.
