Een interview door Sarah Balfoort met Wil van Elk, voorzitter van de nieuwe cliëntenraad van ambulante GGZ-instelling GGZ Scharwächter.
U bent nauw betrokken bij het oprichten van uw cliëntenraad. Wat komt daar allemaal bij kijken?
Het opstarten zelf ging erg goed, de bestuurders hebben overal flyers en briefjes opgehangen om mensen te werven. Ze hebben dus zelf het initiatief genomen. Ik heb al in een centrale cliëntenraad gezeten en dat vond ik erg leuk om te doen, dus ik voelde me dan ook meteen aangesproken.
We zijn toen met elkaar gaan brainstormen over het hoe en wat. Wat is het stappenplan, hoe pakken we het op, wat betekent de cliëntenraad voor GGZ Scharwächter, enzovoorts. De bestuurders gaven aan dat ze graag feedback terugkrijgen van cliënten, om de kwaliteit te kunnen verbeteren. Daar zijn we toen mee aan de slag gegaan.
Hoe hebt u dat contact met de cliënten vormgegeven?
We zitten er natuurlijk nog middenin, zeker door corona zijn er ook een aantal zaken vertraagd. We zijn nu begonnen met de regelgeving en de medezeggenschapsregeling, want die moet binnenkort op orde zijn. Daarna gaan we kijken naar cursussen om onze kennis bij te spijkeren. En het huishoudelijk reglement is net opgesteld! We zijn nog wel op zoek naar een extra cliëntenraadslid.
Verder gaan we kijken hoe we de cliënten kunnen bereiken. Of we dat op dezelfde manier gaan doen, door flyers en briefjes op te hangen met de vraag of cliënten iets kwijt willen en waar ze dan terechtkunnen. We hebben daarvoor een gezamenlijk e-mailadres gemaakt. En dan is de vraag of dat werkt en hoe we nog zichtbaarder kunnen worden. We gaan hiervoor nog een communicatieplan opstellen over ‘wie doet wat’ en ‘hoe gaan we de achterban op de goede manier bereiken’.
De wet op de privacy maakt het ons ook heel lastig, we kunnen cliënten niet zomaar bereiken, zeker niet in de GGZ. Daar moeten we nog een goede manier voor bedenken.
U noemde net dat u nog op zoek bent naar een extra cliëntenraadslid. Hoe kom je nou aan geschikte cliëntenraadsleden?
We zoeken cliëntenraadsleden allemaal vanuit een eigen visie. Iedereen heeft zijn eigen reden om in de cliëntenraad te zitten, maar veel leden weten niet precies wat het cliëntenraadswerk inhoudt. Daarom gaan we kijken welke kennis van zaken we nog nodig hebben. Daarna moeten we dit zichtbaar maken, door iets van een flyer op te hangen in de praktijken, want ook daar kunnen we niet actief gaan werven. Dat is lastig.
U was eerst betrokken bij een cliëntenraad in de langdurige zorg. Hoe ging dat daar? Wat zijn de verschillen met een cliëntenraad in de ambulante GGZ?
Wat ik zojuist al noemde, de wet op de privacy, die heeft veel meer impact op de GGZ. Verder gelden alle langdurige elementen uit de Wmcz zoals bewoning, voedsel en kwaliteit van leven niet voor de GGZ. In de GGZ is meer sprake van ‘hoe gaan we met de mensen om’ en ‘zijn de trajecten duidelijk en effectief genoeg’ en ‘is er genoeg keuzemogelijkheid’. Er spelen dus hele andere onderwerpen. In de langdurige zorg ligt de nadruk op kwaliteit van leven, in de GGZ gaat het meer om bejegening en kwaliteit van behandeling.
Het scheelt dat ik door mijn eerdere cliëntenraadswerk kennis van de wetgeving en kennis van medezeggenschap in het algemeen heb opgedaan. Ook het samenwerken met de organisatie heb ik daar geleerd, hoe stel je goede vragen aan bestuurders en het belang van een hele goede communicatie met de achterban. Het gaat erom dat je elkaar binnen een organisatie alert houdt. Je bent niet tegen elkaar, maar je houdt elkaar wel alert. Je moet niet bang zijn om, mocht er iets zijn, de confrontatie op een goede manier aan te gaan.
Hoe gaat de samenwerking met de organisatie nu bij GGZ Scharwächter?
De communicatie is door corona wat lastiger. Maar dat ligt echt aan de situatie, want we hebben elkaar al veel gesproken en samen stappenplannen gemaakt. Maar binnenkort starten we weer op met face-to-face contact.
Verder krijgen we wel alle medewerking die we nodig hebben, zo hebben we een tijdelijke Ambtelijk Secretaris en krijgen we de mogelijkheid om de benodigde cursussen te volgen. De organisatie heeft ook echt de behoefte om zicht te krijgen op wat cliënten denken en wat ze van de kwaliteit vinden. Dus de cliëntenraad kwam niet in eerste instantie vanuit verplichting, maar vanuit wil en behoefte. Zo ervaren wij het ook, ze willen erg graag dat we meedenken. Er is veel bereidheid vanuit de organisatie.
Bent u als cliëntenraad al ergens tegenaan gelopen in het proces van oprichting? Wat verliep makkelijk, of juist moeilijk?
Het communiceren met de eigen leden bleek in deze tijd wel moeizaam. Dat moet allemaal via bellen. Verder wilden we graag zo snel mogelijk cursussen volgen, maar door corona was dat allemaal wat lastig. We hebben behoefte aan meer duidelijkheid omtrent wat we kunnen betekenen, want dan kunnen we ook meer initiatieven nemen. Dus de situatie zat ons in de weg waardoor het proces stropiger verliep dan gehoopt.
Wat meeviel, was dat er al spontaan een aantal geïnteresseerde mensen zich hadden aangemeld. Ook de medewerking van de organisatie en het faciliteren van cursussen en ruimte om te vergaderen. Het is dus eigenlijk tweeledig, enerzijds de bereidheid vanuit de organisatie en anderzijds de bereidheid vanuit de cliënten.
Als u het zou moeten samenvatten, wat zou dan uw beste advies zijn voor beginnende cliëntenraden?
Begin met het maken van een profiel van welke kwaliteiten je denkt nodig te hebben. Daarna kan je gericht zoeken naar mensen die daarbij passen. Dan moet je kijken hoe je het snelst de benodigde kennis kunt vergaren met de groep en aan de hand daarvan het protocol en dergelijke opstellen. Je draait de stappen dan dus eigenlijk net een beetje om, zodat je met kennis van zaken het reglement en de medezeggenschapsregeling in elkaar kunt zetten.
Gebruik de tijd ook als leerproces naar elkaar toe. Blijf van elkaar leren, blijf evalueren!
Stappenplan oprichten van een cliëntenraad
