De uitdagingen voor cliëntenraden in de Thuiszorg
Cliëntenraden in de zorgsector Thuiszorg hebben het heden ten dage niet makkelijk. Personeelstekort, bereikbaarheid en kwaliteit van de zorg vormen tegenwoordig hoofdpijndossiers voor menig raadslid. Toch zijn er ook mooie ontwikkelingen die cliëntenraden handvatten bieden om sterker te staan voor hun achterban. Zoals het dit jaar ingestelde Kwaliteitskader Wijkverpleging of de PREM-vragenlijsten. Daarnaast ligt er de nieuwe Wet medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen (Wmcz 2018) op de plank, die per 1 juli 2020 een nieuwe dimensie gaat geven aan de rol van cliëntenraden.
Cliëntenraden Thuiszorg: complex maar dynamisch
Thuiszorgorganisaties kennen veel takken van sport: van verpleging tot begeleiding en verzorging. Deze disciplines hebben op zich weer hun eigen problematiek, hun eigen financiering en eigen benadering.
Daarnaast zijn er talloze variaties in thuiszorgorganisaties: groot en klein, zelfstandig of onderdeel van een grotere zorgorganisatie én met verschillende vormen van dienstverlening. Maar allemaal zijn ze wettelijk verplicht cliënten in hun medezeggenschap te ondersteunen.
De dynamiek binnen de thuiszorg vraagt om kennis van zaken binnen de cliëntenraden. De belangenbehartiging van cliënten wordt gelukkig tegenwoordig meer dan ooit ondersteund door maatregelen die de Rijksoverheid heeft getroffen om de cliëntenraden stevig te wortelen binnen de zorgorganisaties. Met de nieuwe Wmcz worden cliëntenraden in de gehele zorgsector een serieuze partij om rekening mee te houden.
De terreur van de actualiteit
Elke thuiszorgorganisatie met minimaal 10 zorgverleners is volgens de nieuwe Wmcz verplicht te beschikken over een cliëntenraad. Idealiter bestaat de cliëntenraad uit cliënten uit de eigen organisatie, partners van deze cliënten, mantelzorgers e.d. Zij zijn als ervaringsdeskundigen uiterst waardevol om de stem van hun mede cliënten door te laten klinken tot het hoogste niveau. Alhoewel een lid niet hoeft te beschikken over relevante werkervaring in de zorgsector, dient hij of zij uiteraard wel op de hoogte te zijn van de continue stroom van ontwikkelingen in de zorg.
Daarnaast ontstaan er op verschillende vlakken schrijnende problemen die cliënten in de zorg soms keihard raken. Een voorbeeld hiervan is het momenteel hoogoplopende personeelstekort, waardoor cliënten soms letterlijk in de kou komen te staan. Het imago van de thuiszorg staat regelmatig te wankelen door de stroom van vertroebelende publicaties rondom de problematiek van de dag.
De kunst van een goed functionerende cliëntenraad is het hoofd koel te houden en te zorgen voor informatievoorziening die er voor hen toe doet. Relevante informatie die voorziet in inzicht en kennis, waardoor raadsleden beter én daadkrachtiger kunnen omgaan met de actualiteit.
NCZ is een netwerkorganisatie die cliëntenraden op koers kan houden. Met andere woorden: wij helpen cliëntenraden bij de stroom van ontwikkelingen en zorgen ervoor dat ze niet vast komen te staan. Cliëntenraden lopen hierdoor niet achter de feiten aan!
Van stem naar standpunt
Uiteraard hebben cliëntenraden in de thuiszorg dezelfde doelstelling als elke andere cliëntenraad in de zorg: het behartigen van de belangen van cliënten.
De dienstverlening van de thuiszorg is vaak veelomvattend; segmentatie is daarom het toverwoord voor de grotere thuiszorgorganisaties. Dat is een van de redenen dat het werkveld van cliëntenraden afwijkt van de reguliere cliëntenraden in Nederland. De agendapunten van de thuiszorg cliëntenraden bestaan ook uit branche specifieke onderwerpen.
Regelmatig worden wij benaderd met vragen over zo’n branche specifiek probleem. We noemen hier een paar thema’s waarover vaak het hoofd wordt gebroken.
Bereikbaarheid
Thuiszorgorganisaties werken over het algemeen regionaal. De verspreiding van cliënten zorgt voor belemmering en vertraging die ten koste gaat van de kwaliteit en de continuïteit van de zorg.
Personeelstekort
De krapte op de arbeidsmarkt, en dan vooral de krapte in personeel bij de thuiszorgorganisaties, leidt tot ongewenste situaties voor cliënten:
Wachttijden
De wachttijden voor thuiszorg lopen op. Hierdoor komen zorgbehoevende thuiswonenden in een onverantwoorde situatie terecht. Cliënten die in het ziekenhuis verblijven en niet naar huis kunnen zonder adequate zorg, verblijven genoodzaakt langer dan nodig onder de hoede van het ziekenhuispersoneel.
Continuïteit
De doorlooptijd van personeel in de thuiszorg is kort. Lage beloningen en hoge werkdruk maken werken in de thuiszorg niet populair. Bovendien kan het afleggen van de afstanden tussen de verschillende cliënten belemmeringen opleveren voor de verzorgende (tijd/vervoer).
Wisseling van de wacht
Een vaak gehoorde klacht van cliënten is dat zij telkens weer een andere persoon krijgen voor hun verzorging. Dat maakt de zorg onpersoonlijk, men voelt zich slechts een nummer.
Kwaliteit
De ene verzorgende is de ander niet. Cliënten komen vaak voor het voldongen feit te staan dat de kwaliteit van de zorg verandert bij de wisseling van de wacht. Maar ook het fenomeen tijd zien cliënten als een vorm van kwaliteit. Klachten over afgeraffelde zorg en weinig tijd voor een praatje zijn geen uitzondering.
Informatievoorziening
Medezeggenschap ontstaat bij de gratie van informatievoorziening. Voor de cliëntenraden van thuiszorgorganisaties is dit een hekel punt. De verspreiding van cliënten maakt de bereikbaarheid voor de cliëntenraden er niet makkelijker op.
Overigens is het verstrekken van informatie een vak op zich. Maar wel essentieel om de cliëntenraad zo toegankelijk mogelijk te maken voor iedereen.
Vele onderhandelingspartners
Nog een kenmerk van de thuiszorgbranche zijn de vele onderhandelingspartijen. De gesprekspartners voor cliëntenraden zijn anders dan die van bijvoorbeeld de intramurale zorg. Ze bevinden zich in vele geledingen, denk hierbij aan wijkteams, gemeenteraadsleden, Wmo-raad, zorgkantoren, wijkraden en bijvoorbeeld het CIZ.
Dat vraagt om kennis van de materie.
Genoemde thema’s zijn voorbeelden van de veelzijdigheid waarmee cliëntenraden in de thuiszorg te maken hebben. Het is dan geen overbodige luxe dat cliëntenraden regelmatig getraind worden op bepaalde vaardigheden of een workshop volgen die een bepaald thema behandelt. NCZ kan cliëntenraden informeren en trainen. Natuurlijk ook cliëntenraden in de thuiszorg met hun eigen specifieke problematiek!
De nieuwe Wmcz
NCZ wordt door de overheid regelmatig betrokken bij de totstandkoming van nieuwe regels en wetten. Dit stelt ons in staat om knelpunten aan de kaak te stellen op hogere niveaus. Met als doel de informatie onder onze leden te verspreiden zodat zij hiermee al in een vroeg stadium hun voordeel kunnen doen.
De nieuwe Wmcz is een voorbeeld waaraan NCZ haar steentje heeft bijgedragen. Wij kennen dan ook alle aspecten die te maken hebben met de nieuwe wet die alle cliëntenraden in de zorg meer power geeft om te doen wat hun te doen staat: het verwoorden van de ervaringen van cliënten en het bevorderen en beschermen van hun medezeggenschap.
Meer bevoegdheden, een grotere stem in beslissingen en de beschikking over een budget voor kennisvergroting zijn slechts een paar voorbeelden waarmee de cliëntenraden hun voordeel kunnen doen.
Per 1 juli 2020 wordt de nieuwe Wmcz van kracht. Om deze wet optimaal te benutten, is het essentieel deze ook te kennen. NCZ helpt graag mee om de route te verkennen en alle nieuwe kansen die de wet biedt, in uitvoering te brengen. Wij bieden verschillende workshops en trainingen waarin de wet uitvoerig wordt toegelicht. Ook in-house en op maat inclusief de branche specifieke onderwerpen.
Cliëntenraden thuiszorg en NCZ
NCZ is een netwerkorganisatie die de belangen van (centrale) cliëntenraden en hun ondersteuners behartigt. Nog nooit is de ontwikkeling van de patiëntenparticipatie zo serieus geweest als in de laatste tijd. De alsmaar (ver)nieuwe regels zullen de komende jaren (helaas) niet verminderen, zo ook niet de roep van cliënten om inspraak en medezeggenschap!
Onderdeel zijn van een cliëntenraad in de zorg is een serieuze aangelegenheid. Thuiszorg bijvoorbeeld heeft echt impact op het dagelijkse leven van cliënten. Het contact met deze cliënten is een van de belangrijkste onderdelen van het werk. Het vertalen van behoeften, meningen en opvattingen van de cliënten naar een gemeenschappelijk belang is een mooie en dankbare taak. Maar het realiseren van de uitvoering ervan is een ander taak c.q. zaak. Het gevraagd en ongevraagd adviseren van het management of het aangaan van gesprekken met partners van officiële organen is geen sinecure. En al deze vaardigheden moeten gebundeld zijn in die ene cliëntenraad waar u deel van uitmaakt.
NCZ kan ondersteunen bij het vragen naar de resultaten van een PREM (de inmiddels verplichte patiënt ervaringsmetingen), kan begeleiden bij het nieuwe Kwaliteitskader Wijkverpleging en kan bijvoorbeeld de vele vormen van financiering van de thuiszorg inzichtelijk maken. Bel of mail ons gerust!
NCZ kan helpen met het opstellen van de Medezeggenschapsregeling conform Wmcz2018.
Open hier het Model Medezeggenschapsregeling
Lees ook: