Raad van toezicht heeft amper invloed op veiligheid
Bron: www.skipr.nl
27 november 2015
Het functioneren van de raad van toezicht heeft maar weinig invloed op de veiligheid binnen de organisaties die actief zijn in de ouderenzorg. Een veel belangrijkere rol in de veiligheidscultuur speelt de grootte van de organisatie. Dit blijkt uit het onderzoek De invloed van de raad van toezicht op de veiligheid in de ouderenzorg van Jeroen Korving.
De raad van toezicht (rvt) is binnen de ouderenzorg verantwoordelijk voor de controle op veiligheid. Daarop legt de zorgbrede governancecode uit 2012 veel nadruk. De kwaliteit van het toezicht is in belangrijke mate afhankelijk van het functioneren van de raad van toezicht, zou blijken uit wetenschappelijke literatuur. Maar uit het onderzoek van Korving, waaraan 185 zorgbestuurders uit heel Nederland deelnamen, blijkt dat het functioneren van de rvt amper invloed heeft op de veiligheid(scultuur) binnen een zorgorganisatie.
Raden van toezicht moeten zich realiseren dat hun invloed op veiligheid heel gering is, stelt Korving. “Zij moeten zich afvragen waarom ze allerlei commissies instellen om zich te buigen over veiligheid en kwaliteit. Alle goede intenties van de rvt ten spijt, maar mijn onderzoek laat heel duidelijk zien dat de veiligheid in de ouderenzorg echt niet beter wordt als rvt-leden alleen maar meer vragen gaan stellen door bijvoorbeeld extra kennis over veiligheid in te brengen” Volgens hem kan zijn onderzoek de rvt helpen bij de zoektocht naar aan “adequate rolinvulling”.
Op basis van de uitkomsten van zijn onderzoek vraagt Korving zich bovendien af of beleidsmakers de rol van de rvt niet overschatten en “of de verbetering van de governance in de zorg eigenlijk wel helpt bij de borging van publieke waarden zoals de veiligheid in ouderenzorg”. Hij stelt voor: “Een ander vertrekpunt voor beleidsmakers zou kunnen zijn om vanuit een andere roldefinitie te kijken naar de raad van toezicht”.
Hoe groter, hoe slechter
Wat veel meer invloed heeft op de veiligheid is volgens Korving de grootte van de organisatie: hoe groter de zorgaanbieder, des te slechter scoort deze op veiligheid. Het onderzoek wijst uit dat organisaties met meer dan vijfhonderd medewerkers lager scoren op veiligheidscultuur dan zorgorganisaties met minder dan vijfhonderd medewerkers. “Als het je echt te doen is om de veiligheid, kun je beter de zorgorganisatie klein houden”, zegt hij. Dat staat haaks op de trend dat dit soort organisaties juist steeds groter worden omdat bestuurders denken dat dit financiële voordelen oplevert. Korving is stellig: “Zorgorganisaties moeten kiezen voor veiligheid of voor lagere kosten”.
Een aspect dat ook een rol speelt met betrekking tot veiligheid, is sociale cohesie binnen de rvt. Dit gaat verder dan alleen kunnen communiceren met elkaar, aldus Korving. “Met sociale cohesie bedoel ik dat mensen elkaar aanvoelen, ruimte geven en vragen stellen zodat ze begrip krijgen voor elkaars standpunt. Mensen die ruzie met elkaar hebben, werken niet goed samen.” Hij adviseert rvt-leden dan ook om hier aandacht aan te besteden, om eventuele veiligheidsproblemen te voorkomen. Een sterke sociale cohesie heeft volgens Korving een positief effect heeft op veiligheidsklimaat, arbeidstevredenheid en leiderschap. Sociale cohesie speelt overigens een kleinere rol bij veiligheid dan de grootte van de organisatie.
Een ander advies van Korving betreft de manier waarop de rvt besluiten neemt. Omdat de rvt eindverantwoordelijk is en aan niemand verantwoording aflegt, is het volgens Korving van belang dat zij besluiten zorgvuldig neemt en de belangen van alle stakeholders hierin laat meewegen. “Een zorgvuldig besluitvormingsproces stelt de raad van toezicht in staat haar eigen afwegingen aan de stakeholders uit te leggen. Het vormgeven van een zorgvuldig besluitvormingsproces, maar vooral het in de praktijk brengen ervan, vraagt dat leden van de raad van toezicht actief participeren in het besluitvormingsproces en alle mogelijk belangen en inzichten in de besluitvorming inbrengen.”
NCZ:
De Raad van Toezicht houdt weliswaar toezicht op de gehele zorginstelling, maar houdt uiteindelijk vooral toezicht op de kwaliteit van de zorg. Dit hebben zij gemeen met de cliëntenraad.
Toezichthouders ‘nieuwe stijl’ en cliëntenraden zullen nog meer dan voorheen partners zijn in een krachtige zorgorganisatie. Zij zullen met hun wijsheid en moed en met aandacht en persoonlijke betrokkenheid nieuwe wegen in durven te slaan zonder daarbij de kernwaarden van de organisatie uit het oog te verliezen.
Voor veel Raden van Bestuur is het overleg tussen de Raad van Toezicht en de cliëntenraad zonder de aanwezigheid van de Raad van Bestuur niet vanzelfsprekend. NCZ vindt dit niet van deze tijd en vindt dat deze twee partijen ook zonder de Raad van Bestuur moeten kunnen overleggen.
De Raad van Toezicht moet vooral toezien op de gang van zaken en de kwaliteit van de zorg in de zorginstelling. Hiervoor is het belangrijk dat de Raad van Toezicht niet alleen goed contact heeft met de Raad van Bestuur, maar zeker ook luistert naar de stem van de cliënt.
Het komt in de praktijk voor dat een vergadering tussen de cliëntenraad en de Raad van Toezicht door de bestuurder niet met gejuich wordt ontvangen. Maar het is voor de Raad van Toezicht belangrijk dat dit wel gebeurt. Zo krijgen ze een beter beeld om de kwaliteit van de zorg te beoordelen. De verandering van cliëntenraad naar ‘Cliëntenraad Nieuwe Stijl’ zal bij dit onderwerp veel tact en stuurmanskunst vragen. Maar het betaalt zich zeker uit. Een goede mix van formele en informele communicatie met de Raad van Bestuur helpt hierbij.
Om ervoor te zorgen dat er vanuit de cliëntenraad écht vinger aan de pols wordt gehouden, en om de positie van de cliënt te versterken, heeft NCZ in samenwerking met De Erkende Toezichthouder een samenwerkingsdocument CR – RvT opgesteld.
In dit document ziet u dat het van belang is dat de cliëntenraad ‘optrekt met de Raad van Toezicht’ en dat er vanuit de missie en de visie van de zorgorganisatie een vertaalslag wordt gemaakt met de cliëntenraad.
Download hier het samenwerkingsdocument CR – RvT
NCZ verzorgt regelmatig workshops voor cliëntenraden over de samenwerking met de Raad van Toezicht. Deze workshops zijn ook als in company cursus te bestellen.
