In de langdurige zorg wordt gerekend op menselijkheid én kwaliteit
Bij langdurige zorg moeten we niet alleen denken aan intramurale zorg in verpleeghuizen en andere zorginstellingen, maar ook aan 24-uurs zorg aan huis. In het laatste geval verwijzen wij u graag naar de sectoren Thuiszorg en GGZ.
In dit artikel richten wij ons specifiek tot de cliëntenraden van verpleeghuizen, verzorgingshuizen en instellingen waar patiënten levenslang en levensbreed zorg nodig hebben.
Een aandachtspunt voor cliëntenraden in de langdurige zorg is en blijft de werving van cliëntenraadsleden. Dit struikelblok brengen wij in dit artikel graag onder uw aandacht.
Daarnaast heeft in de afgelopen periode de langdurige zorg in het teken gestaan van het nieuwe kwaliteitskader. Nieuwe wetten zijn de Wmcz2018 die per 1 juli 2020 van kracht wordt en de Wlz, de Wet langdurige zorg, die medio 2021 zijn definitieve vorm gaat krijgen. Deze wetten zijn uitermate belangrijk voor de cliëntenraden. Zij geven de raden nieuwe handvatten om de medezeggenschap van cliënten te versterken.
Het bemensen van een cliëntenraad: een hele uitdaging
Helaas zien wij bij zorginstellingen dat het samenstellen en behouden van een sterke cliëntenraad niet zo eenvoudig is. Een belangrijke reden hiervan is dat cliënten gemiddeld 6 maanden in een verpleeghuis doorbrengen. Deze korte tijd zorgt ervoor dat raadsleden, en dan vooral de leden die als naaste van een cliënt zitting hebben genomen in een cliëntenraad, over het algemeen zich ook weer redelijk snel terugtrekken. Daarnaast speelt de hoge leeftijd van raadsleden een rol. Ook hebben cliëntenraden in de langdurige zorg een wat stoffig imago, waardoor het lastig is mensen te vinden.
Onderdeel uitmaken van een cliëntenraad van een zorginstelling is daarnaast niet meer zo vrijwillig als voorheen. Tegenwoordig is het een hele klus om als lid van een cliëntenraad de medezeggenschap van cliënten te bewaken. Dat heeft niet alleen te maken met de vele ontwikkelingen in de zorg in het laatste decennium, maar ook met vele wetten die daardoor zijn ontstaan om de kwaliteit van de zorg en de rechten van cliënten te verbeteren en te beschermen. Naast betrokkenheid, interesse en empathie vraagt de functie dus ook om kennis van zaken.
Betrokkenheid: hét sleutelwoord voor cliëntenraden
Cliëntenraden hebben uiteindelijk slechts één doel: het behartigen van de belangen van cliënten. De manier waarop dit gebeurt kan het functioneren van een cliëntenraad maken of breken. Cliëntenraden worden bij vele aspecten van de zorg voor cliënten betrokken: de sfeer binnen de zorginstelling, de kwaliteit van het eten, het klimaat, de dagbesteding etc. Betrokken cliëntenraden schuiven bijvoorbeeld aan en eten mee, lopen regelmatig binnen bij dagbestedingsactiviteiten en kijken mee bij medische zorg. Dit directe contact met de achterban verstevigt niet alleen de band met de cliënt, maar stimuleert tegelijkertijd de inzet van de raadsleden. Zij zien letterlijk waar zij het voor doen.
Helaas kennen wij ook cliëntenraden in de langdurige zorg die alleen bij elkaar komen tijdens vergaderingen en minimaal contact hebben met de cliënt. Deze cliëntenraden hebben dan ook het meest te kampen met onderbezetting.
Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg: nadruk op cliëntbeleving
Om de kwaliteit van de zorg te verbeteren, is het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg in 2017 ingevoerd. In het kwaliteitskader staat beschreven wat cliënten en hun families mogen verwachten van goede verpleeghuiszorg.
De IGJ (Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd) houdt toezicht op naleving van het kwaliteitskader. Het toetsingskader kent 4 thema’s:
- persoonsgerichte zorg
- deskundigheid zorgverlener
- kwaliteit en veiligheid
Het kan zijn dat het bestuur van een zorginstelling andere prioriteiten stelt aan het kwaliteitskader, dan de cliëntenraad. Het IGJ rekent tenslotte af op kwaliteit van meerdere thema’s. Goede kwaliteit betekent meer geld, zoals slechte kwaliteit minder geld oplevert. De cliëntenraad zal vooral moeten blijven kijken naar daar waar de behoeften van cliënten liggen of achter blijven en zich daar hard voor moeten maken. Ook als dit soms tot dilemma’s kan leiden.
Nieuwe kansen met de Wmcz 2018
De nieuwe wet Wmcz 2018 biedt volop kansen voor cliëntenraden om hun werk kracht bij te zetten. Dat is ook precies wat deze wet beoogt: het versterken van de rechten van cliëntenraden. De wet voorziet volop in mogelijkheden om de activiteiten van cliëntenraden te ondersteunen en dat maakt een functie in een cliëntenraad dan ook een stuk aantrekkelijker.
Valkuil is het ontbreken van de kennis van deze wet. De Wmcz 2018, een wet waar overigens ook NCZ een bijdrage aan heeft geleverd, is soms best lastig op de juiste manier te interpreteren. Om maximaal gebruik te kunnen maken van de wet, geven wij verschillende workshops die inzicht geven op de werking en de (nieuwe) rechten en plichten van cliëntenraden.
De overgang naar de Wet langdurige zorg (Wlz)
Medio 2021 gaat er een nieuwe wet van kracht: de Wet langdurige zorg. Deze wet regelt intensieve, zware zorg voor kwetsbare ouderen, mensen met een psychische aandoening of mensen met een handicap.
Om gebruik te kunnen maken van de Wlz heeft een cliënt een Wlz-indicatie nodig. Het CIZ beoordeelt of de cliënt voldoet aan de voorwaarden.
Nieuw is dat een cliënt met een Wlz-indicatie een zorgplan maakt met een zorgkantoor in plaats van een zorgverzekeraar. Het zorgkantoor heeft vervolgens een zorginkoopgesprek met het verpleeghuis. Hier ligt een nieuwe taak bij de cliëntenraad. Door betrokkenheid van een cliëntenraad bij de zorginkoop, kunnen vanaf het prille begin de belangen en rechten van de cliënt worden bewaakt. Volgens de Wlz heeft de cliënt namelijk recht op de volgende zorg:
- Verblijf in een zorginstelling. Hierbij horen ook maaltijden, hulp in de huishouding en uitstapjes.
- Persoonlijke verzorging en verpleging, bijvoorbeeld hulp bij aankleden en wassen.
- Medische zorg, bezoek aan een huisarts, tandarts, fysiotherapeut of psycholoog.
- Zinvolle dagbesteding in een activiteitencentrum. Maar ook begeleid vrijwilligerswerk of sport voor mensen met een verstandelijke beperking.
- Vervoer naar de plek van behandeling, zoals vervoer naar het ziekenhuis.
- Hulpmiddelen, denk aan een rolstoel of medicijnen.
NCZ Academie : kennis is kracht
Door de vele ontwikkelingen is er meer kennis nodig dan ooit. Onze NCZ Academie helpt u dé kennis te vergaren die u nodig heeft. Dat kan een basis training ‘Nieuw in de cliëntenraad’ zijn, een cursus ‘In- en externe communicatie’ of een cursus ‘Cliëntenraad en zorginkoop’. Maar wij bieden ook gevarieerde workshops aan die het hele jaar door op verschillende locaties in Nederland worden aangeboden. We noemden al even de workshop ‘Wmcz 2018’, maar ook een workshop ‘Cliëntenraden en klachten en geschillen in de zorg’ of (zeker voor u interessant) de workshop ‘Bijbetalingen voor cliënten in de langdurige zorg’.
Actueel is de opleiding ‘Ambtelijk Secretaris of cliëntenraad-ondersteuner’, een functie die een grote rol gaat spelen bij de nieuwe Wmcz. Uiteraard bieden we ook e-learning cursussen.
Overigens verzorgen wij ook trainingen op maat op uw eigen locatie.
Wat kunnen we nog meer voor u doen?
Netwerk Cliënt-Raad Zorg (NCZ) is een non-profit kennis- en leernetwerk voor cliënten medezeggenschap in de zorg. Wij helpen cliëntenraden en netwerkpartners op snelle en eenvoudige wijze aan kennis en informatie. Zo hopen wij de cliëntenzorg te versterken.
Dit doen wij niet alleen door het aanbieden van trainingen en cursussen via de NCZ Academie, maar ook door het organiseren van symposia en het verstrekken van het allerlaatste nieuws via onze website, nieuwsbrieven en magazines. Leden van NCZ lopen hierdoor nooit achter de feiten aan!