Intern Toezicht & Medezeggenschap
Met de veranderende rolneming van de Raad van Toezicht, waarbij de Raad steeds vaker de organisatie in gaat om te zien en horen hoe de dagelijkse gang van zaken is, en met de introductie van de Wmcz 2018 die cliëntenraden een belangrijke partner maakt van bestuur en toezicht, is de samenwerking tussen de Raad van Toezicht en de Cliëntenraad actueler dan ooit. Maar zeker nog niet vanzelfsprekend. Er is ook een cultuurverandering voor nodig!
Hoe zorgen we ervoor dat de samenwerking geen ‘moetje’ of ‘afvinklijstje’ wordt, maar dat inspraak en samenspraak leidt tot invloed op de kwaliteit van zorg vanuit het cliëntenperspectief?
Toezichthouders en cliëntenraden, die met aandacht en betrokkenheid, wijsheid en moed, nieuwe wegen durven in te slaan, zonder de kernwaarden van de organisatie uit het oog te verliezen, zullen meer dan voorheen partners zijn!
Vragen die spelen aan beide kanten
- Hoe kunnen toezichthouders en cliëntenraden in verbinding en dialoog gaan? En waar kan dat toe leiden?
- Hoe kijken toezichthouders en cliëntenraden naar elkaar als samenwerkingspartner?
- Welke onderwerpen en gremia horen thuis bij deze samenwerking?
- En kunnen zij behalve samenwerkingspartners ook sparringpartners zijn?
De veranderende rolneming van de Raad van Toezicht
Wat houdt de veranderende rolneming van de Raad van Toezicht in en wat kunnen de effecten hiervan zijn:
- Toezichthouders zullen meer in verbinding en dialoog gaan met verschillende stakeholders, waaronder de (Centrale) Cliëntenraad;
- Toezichthouders gaan meer als sparringpartner opereren;
- Toezichthouders gaan qua informatiebehoefte meer en vaker bronnen raadplegen;
- Toezichthouders hanteren meer de menselijke maat en handelen meer vanuit gelijkwaardigheid;
- Toezichthouders zullen de verwachtingen en behoeften van cliënten beter onderkennen;
- De communicatie naar cliënten verloopt beter;
- Niet financiële opbrengsten worden bespreekbaar, zoals welke waardering zij voor cliënten willen bereiken;
- De relatie tussen Cliëntenraad en RvT wordt beter.
Hoe duidelijker ieder gremia op de hoogte is van de rol, taak, functie en positie van de ander, hoe beter de hierop kan worden ingespeeld en de samenwerking vorm kan worden gegeven.
Driehoek bestuur, toezicht en medezeggenschap
De rol, taak en positie van (centrale) cliëntenraden kan veel meer en veel beter worden ingevuld en uitgevoerd.
Met andere woorden; Inspraak moet leiden tot Invloed!
Ieder orgaan in de driehoek bestuur-toezicht-medezeggenschap heeft eigen perspectieven.
Er wordt veel samengewerkt in de sfeer van ‘betrokkenheid’ terwijl het zou moeten gaan om gezamenlijke verantwoordelijkheid bij besluiten. Met andere woorden: Inspraak zou veel meer moeten en kunnen leiden tot invloed. Hier is nog veel winst bij te behalen.
Goed bestuur en intern toezicht kan worden versterkt door de derde partij, de medezeggenschap, toe te voegen en vooral de tegenkracht en het weerwoord vanuit, in dit geval het cliëntenperspectief, te benutten. Soms levert dit ongemak op, bij met name de bestuurder. Integriteit en openheid zijn hierbij essentieel.
Vragen aan de Raad van Toezicht:
- Welke visie heeft de Raad van Toezicht op de Cliëntenraad als samenwerkingspartner?
- Welk niveau van samenwerking ziet de Raad van Toezicht? Is er naast verantwoording afleggen ook ruimte om elkaars sparringpartner te zijn?
- Welke informatie heeft de Raad van Toezicht van de Cliëntenraad nodig?
Onderwerpen om te bespreken
Wat zijn zoal de grootste uitdagingen/dilemma’s in de zorg waar je als Raad van Toezicht en als (Centrale) Cliëntenraad mee te maken hebt en waar je het samen over kunt hebben om daarmee jullie impact te vergroten:
- Bureaucratie
- Beschikbaarheid/toegankelijkheid (wachtlijsten)
- Capaciteit (arbeidsmarkt)
- Diversiteit
- Domein overstijgende / regionale samenwerking
- Financiering
- Informele zorg / mantelzorg
- Innovatie/digitalisering
- Keteninrichting
- Van standaardzorg naar maatwerk
- Vastgoed
- Verduurzaming
- Vertegenwoordiging achterban
- Zinvolle zorg (ethiek)
- Zorg om laaggeletterden en/of digibeten
Knelpunten bij een goede samenwerking
Welke knelpunten kun je zoal tegen komen bij de samenwerking tussen de Raad van Toezicht en de (Centrale) Cliëntenraad:
- Communicatieniveaus die niet goed matchen;
- De samenwerking RvT en CR levert ongemak op bij de bestuurder;
- Elkaars rollen niet goed kennen;
- Geen goed cliëntenraadprofiel/niet de juiste expertise binnen de cliëntenraad;
- Het vroegtijdig/aan de voorkant betrekken van de cliëntenraad is niet gangbaar bij de zorginstelling;
- Ongelijkheid door betaalde professionals versus vrijwilligers;
- Overleg is een verplicht nummer;
- Partijen zijn soms onzichtbaar en onbenaderbaar omdat ze niet in dienst van de instelling zijn;
- Verschil in professionaliteit tussen RvT en CR is te groot;
- Wederzijdse verwachtingen die niet goed matchen.
Tips voor een goede samenwerking
Hieronder volgt een lijst met tips voor een goede samenwerking. Deze lijst is niet uitputtend:
- Bespreek jaarlijks het visiedocument van de organisatie;
- Bespreek ook lange termijn thema’s;
- Bespreek strategische punten vooraf aan de begroting;
- Bevraag elkaar;
- Creëer goede randvoorwaarden (facilitering/ondersteuning CR)
- Durf je kwetsbaar op te stellen naar elkaar;
- Durf te veranderen;
- Evalueer de samenwerking en wederzijdse verwachtingen jaarlijks;
- Geef elkaar de ruimte;
- Kennen en erken elkaars rollen
- Krijg elkaars knelpunten en dilemma’s t.a.v. de samenwerking in beeld;
- Leer elkaars taal spreken en begrijpen;
- Maak een gezamenlijke (strategische) agenda en herijk deze regelmatig;
- Overleg (online) vaker en korter;
- Overleg thematisch;
- Waardeer en respecteer elkaar;
- Wees proactief;
- Zorg voor de juiste samenstelling en expertise binnen de CR (kwaliteitszetels);
- Zorg voor een gezamenlijke visie/strategisch partnerschap
- Zorg voor korte lijnen en soms informele ontmoetingen;
- Zorg voor vroegtijdige betrokkenheid en blijf verbonden/betrokken.
Voor vragen of hulp bij de samenwerking tussen de Raad van Toezicht en de Cliëntenraad kan NCZ natuurlijk benaderd worden. Neem daarvoor gerust contact met ons op.
Misschien ook interessant:
Cliëntenraden en de Raad van Toezicht: een goede combinatie
Workshop ‘Meer impact op de samenwerking met de Raad van Toezicht’