Is uw organisatie WMCZ2018 proof?
Waarom een nieuwe wet voor cliëntenraden
Het klinkt zo mooi: ‘de cliënt centraal’. Maar gebeurt dat ook echt? En hoe gebeurt dat?
In de huidige WMCZ wordt het belang van de cliënt en van de cliëntenraad, benadrukt. Echter, deze wet past niet meer bij de huidige veranderingen en complexiteit van de zorg. Daardoor is het moeilijk voor cliëntenraden om een gelijkwaardige positie in te nemen.
Cliëntenraden krijgen een steeds zwaardere rol, wat strookt met veranderingen in de zorg en politieke en maatschappelijke ontwikkelingen. Zij worden geacht gelijkwaardige gesprekspartners te zijn voor bestuurder(s) en andere geledingen in de zorg en hun achterban te voorzien van juiste informatie.
De nieuwe Wmcz voorziet in betere afspraken over de tijdigheid en begrijpelijkheid van informatie. Betere afspraken over de samenwerking en over de communicatiestructuur. Het recht op een scholingsbudget, op het in kunnen huren van deskundigheid en op professionele, onafhankelijke ondersteuning. Dit zijn zaken die (centrale) cliëntenraden een betere positie kunnen geven.
Cliëntenraden hoeven natuurlijk niet hoog opgeleid te zijn of alles te weten! Maar zij moeten wel weten en kunnen begrijpen, wat zij moeten weten en vooral hoe en waar zij de informatie kunnen krijgen.
Voor wie geldt de verplichting om een cliëntenraad op te richten
De verplichting om een cliëntenraad in te stellen geldt voor zorginstellingen die onder de Wkkgz vallen, waarbij telt dat er in de regel door meer dan tien personen zorg wordt verleend. En waarbij voor de Eerstelijnszorg telt dat er in de regel door meer dan 25 personen zorg wordt verleend.
Bij grotere instellingen waar cliënten in de regel langer dan een half jaar verblijven of die bij cliënten thuis zorg verlenen, geldt de verplichting om een cliëntenraad in te stellen ook per locatie waar in de regel door meer dan tien personen zorg wordt verleend.
Zorginstellingen die zorg verlenen door in de regel minder dan 10 personen kunnen vrijwillig een cliëntenraad in stellen waarop de wet van toepassing is.
Verwachte effecten van de nieuwe wet
In de nieuwe wet wordt bijvoorbeeld de bekostiging van cliëntenraden beter geregeld en krijgen cliëntenraden instemmingsrecht op een aantal beslissingen. Ook zijn eerstelijns zorgaanbieders, waar in de regel meer dan 25 personen zorg verlenen, verplicht om een cliëntenraad te hebben. En worden voor cliëntenraden en aanbieders de mogelijkheden verruimd om afspraken te maken die afwijken van deze wettelijke regeling. Hierdoor wordt maatwerk mogelijk. Daarmee moeten nieuwe vormen van medezeggenschap de ruimte krijgen. Ook moeten cliënten die langdurig in een instelling verblijven (of hun vertegenwoordigers) de gelegenheid krijgen om inspraak uit te oefenen op aangelegenheden die direct van invloed zijn op hun dagelijks leven.
Met andere woorden, zorgaanbieders kunnen met deze nieuwe wet met cliëntenraden afspraken op maat gaan maken over de wijze van medezeggenschap. Zo kunnen zorgaanbieders voor zichzelf een goed tegenspel van cliënten organiseren dat berust op een groot draagvlak van betrokken cliënten.
Verschillen tussen de oude en de nieuwe wet
Ten opzichte van de huidige wet betekent het wetsvoorstel een behoorlijke verbetering van de positie van cliëntenraden. Bevoegdheden worden uitgebreid, raden krijgen instemmingsrecht, er is meer aandacht voor de ondersteuning van raden. Kortom er zijn behoorlijke verschillen tussen oud en nieuw. De belangrijkste verschillen in het kort:
- Het invoeren van gelaagdheid in de medezeggenschap.
- Cliënten in de langdurige zorg krijgen inspraak bij aangelegenheden die direct van invloed zijn op hun dagelijks leven.
- Extra specifieke verplichtingen voor instellingen waar cliënten in de regel langer dan een half jaar verblijven.
- Uitbreiding van de onderwerpen waarover in de medezeggenschapsregeling regels moeten worden gesteld, te weten over:
- de wijze waarop een cliëntenraad wordt betrokken bij de voorbereiding van bepaalde besluiten;
- de verdeling van taken en bevoegdheden van de cliëntenraden in het geval van meerdere cliëntenraden (waaronder mogelijk een centrale cliëntenraad);
- de wijze waarop wordt bewerkstelligd dat de benodigde informatie op begrijpelijke wijze aan de cliëntenraad wordt verstrekt.
- Het vervangen van het verzwaard adviesrecht door een instemmingsrecht met een zwaarder toetsingscriterium.
- De verplichting van de instelling de cliëntenraad het gebruik toe te staan van voorzieningen en de financiële middelen ter beschikking te stellen die de cliëntenraad nodig heeft.
- Het regelen van toezicht door de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd.
- Het verplichten openbaar maken van vacatures voor de cliëntenraad.
- De verplichting voor de instelling om de cliëntenraad te helpen bij het inventariseren van de wensen van zijn achterban.
De Medezeggenschapsregeling
De Medezeggenschapsregeling wordt een belangrijk, gezamenlijk document. Deze komt in de plaats van de huidige Samenwerkingsovereenkomst of convenant. Nadat de nieuwe wet van kracht is gegaan (1-7-2020) hebben organisaties 6 maanden de tijd om met elkaar tot een nieuwe Medezeggenschapsregeling te komen.
In medezeggenschapsregeling moet minimaal worden opgenomen:
- Hoe de cliëntenraad wordt betrokken bij de voorbereiding van een besluit inzake:
- Wijziging doelstelling of grondslag
- Fusie of duurzame samenwerking
- Overdracht van de zeggenschap over de zorg of een onderdeel
- Ingrijpende verbouwing, nieuwbouw of verhuizing (voor langdurige zorg, waar men in de regel 6 maanden of langer verblijft)
- Selectie en benoeming personen die leiding geven aan de zorgverleners (Idem dito)
- Selectie en benoeming Ambtelijk Secretaris Cliëntenraad
- Selectie en benoeming 1 lid Raad van Bestuur of Raad van Toezicht (Voordrachtsrecht)
Middels de medezeggenschapsregeling kan ook een centrale cliëntenraad worden ingesteld.
Alsdan moet in de regeling worden opgenomen:
- taken van de onderscheiden raden
- verdeling van de bevoegdheden over de raden
- Alle partijen moeten Instemmen met de medezeggenschapsregeling en deze moet door alle partijen worden ondertekend. Het Instemmingsrecht op de medezeggenschapsregeling kan niet worden overgedragen.
Heeft u vragen of kunt u hulp gebruiken bij het oprichten, instellen of verder helpen van de medezeggenschap? Neemt u dan gerust contact met ons op!