Interview met Marius Buiting over duurzame toekomst zorg

Samen met de burger kijken naar toekomstbestendige zorg

Op 23 november houdt NCZ het Congres Cliëntenraden, Koersen en Kansen voor de Cliëntenraad. Maar wat kun je daarvan eigenlijk verwachten? Om daarop antwoord te krijgen, houdt dagvoorzitter Thijs de Lange voorbereidende interviews met de sprekers. Spreker Marius Buiting ziet alleen een duurzame toekomst voor de zorg als de burger daarin een centrale rol speelt.

Het is inmiddels algemeen bekend: doorgaan in de zorg zoals we dat tot nu deden, leidt tot onhoudbare situaties. En dus moeten we de manier waarop de zorg georganiseerd hebben, radicaal veranderen. Al tijdens zijn geneeskundestudie zo’n veertig jaar geleden keek Marius Buiting met verbazing naar de manier waarop artsen werden opgeleid. “De geneeskundestudie was gebaseerd op status en kennis. Als je vroeg of iets ook anders kon, kreeg je een draai om je oren van de professor.”

Daardoor is artsen volgens hem een manier van werken aangeleerd waardoor ze slecht tegen feedback kan. Zonde, volgens Marius. “De patiënt werd dom gehouden, terwijl: alleen de patiënt weet hoe het voelt om patiënt te zijn. Het is interessant om daarnaar te vragen als arts.” Door zich bezig te houden met de kwaliteit van zorg, probeert hij zijn hele werkende leven al dat denken van de artsen te veranderen. Dat is de laatste tijd alleen maar actueler geworden, omdat die manier van denken niet meer houdbaar is.

Marius: “We hebben er in de zorg voor gezorgd dat wij mensen alsmaar langer leven. Daarnaast krijgen we met de babyboomgeneratie een hele grote groep ouderen.” Tegelijkertijd komt er een steeds groter tekort aan zorgmedewerkers. Om dat probleem op te lossen, moet je volgens hem juist een grotere rol voor de burger wegleggen.

Marius is directeur bij de Nederlandse Vereniging van Toezichthouders in Zorg en Welzijn (NVTZ). Die vereniging heeft zeven grote trends in de zorg onderscheiden, waarvan er drie inspraak van de burger vragen. De eerste trend is co-creatie. Marius: “Bijvoorbeeld dat de ervaringsdeskundige gelijkwaardig is aan de professional.” Een ander voorbeeld zijn initiatieven van mensen die voor elkaar gaan zorgen daar waar de formele zorg het niet meer aankan.

Een tweede trend is positieve gezondheid. “Hoogleraar Machteld Huber zegt dat de definitie van gezondheid niet klopt”, aldus Marius. “Dat was de afwezigheid van ziekte. Maar volgens haar heeft uiteindelijk iedereen een chronische ziekte. Die moet je niet beter maken, je moet de mensen leren zo goed mogelijk met die kwaal om te gaan.” Dat kan alleen als de mens zélf gemotiveerd is daarin mee te gaan. De derde trend in de zorg is de overgang van standaardkwaliteit naar maatwerk.

Om tot zo’n organisatie van de zorg te komen, moeten burgers zich meer met de zorg kunnen bemoeien. Een manier om dat te bereiken, is door de cliëntenraad te laten focussen op de cliënt van de toekomst. “De huidige cliëntenraad kijkt naar de bestaande cliënten in de bestaande organisatie, maar daar red je de toekomst niet mee.” Beter is het buiten de instellingsmuren te kijken en bijvoorbeeld met nog vitale buurtbewoners in gesprek te gaan over hoe zij de toekomst van de zorg zien. Tijdens het congres op 23 november zal hij dieper ingaan op dit soort mogelijke oplossingen.

Volgens Marius maakt het niet zoveel uit welke partij binnen de zorginstelling de eerste stap zet om de muren van de instelling te breken. Ook als er een conservatief bestuur de leiding heeft, kun je als cliëntenraad het initiatief nemen om anders naar de zorg te gaan kijken. Sterker nog, dat is dan niet minder dan nodig. Marius: “Je ontdekt pas een nieuwe bron op het moment dat je daarnaar op zoek gaat.”