Op 12 september 2018 van 10.15 – 13.30 uur staat het plenaire debat over de Wcmz 2018 (wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen) geagendeerd in de Tweede kamer. In samenwerking met het LOC, zeggenschap in zorg, het LSR en KansPlus heeft NCZ een brief samengesteld voor de Tweede kamer leden met punten om mee te nemen in het debat. Patiëntfederatie Nederland, Ieder(in) en Mind hebben deze brief ondersteund. De brief betreft de volgende onderwerpen:
Versterking positie
- NCZ is blij dat de nieuwe wet op een aantal punten de wettelijke basis van cliëntenraden versterkt. Zodat cliëntenraden nog sterker dan nu het geval is het cliëntenperspectief kunnen inbrengen in de zorgorganisatie. Duidelijke verbeteringen zijn onder andere:
- De invoering van het instemmingsrecht. Hierdoor hebben cliëntenraden meer mogelijkheden om invloed uit te oefenen op zaken die het directe leven van cliënten raken..
- De verankering van de twee voorwaarden voor ondersteuning en financiering. Hiermee kunnen cliëntenraden in het gesprek met bestuurders duidelijk aangeven waar zij behoefte aan hebben. En hoe de zorginstelling dit kan faciliteren.
- Het criterium bij 10 of meer zorgverleners een verplichting in te stellen voor een cliëntenraad.
- Ook is NCZ blij dat een aantal waardevolle punten uit de huidige wet gehandhaafd blijft. Zoals het bindend voordrachtsrecht voor een lid van de raad van toezicht. Ondanks de vele verbeteringen die het wetsvoorstel bevat, zien wij ook nog belangrijke punten die aanscherping behoeven:
Punten die aanscherping nodig hebben:
In de Brief debat Wmcz 10 september wordt er door de NCZ en ondertekende organisaties gepleit voor de volgende verbeterpunten:
Lokaal organiseren
Lokaal medezeggenschap moet hier leidend zijn. Wij verzoeken hierbij ook de Tweede kamer het ‘ja tenzij-principe’ op te nemen in de wet in tegenstelling tot het ‘nee, tenzij-principe’ dat momenteel gehanteerd wordt. Het moet opgenomen worden conform naar de tekst van de internetconsulatie en het daarbij behorende instellingsbegrip.
Inspraak en medezeggenschap
NCZ wil dat er in het wetsvoorstel duidelijker wordt wat het verschil tussen inspraak (art. 2) en medezeggenschap is. Daarnaast wordt verzocht in de wet vast te leggen dat inspraak niet in de plaats komt van medezeggenschaap door de cliëntenraad.
Onafhankelijke ondersteuning
De onafhankelijke ondersteuning is essentieel voor goede medezeggenschap. Daarom moet de cliëntenraad daar ook instemmingsrecht krijgen op de selectie én benoeming van de onafhankelijk ondersteuner. Te vaak zien we nu dat er een ondersteuner aangewezen wordt die weinig voeling heeft met de cliëntenraad.
Geschillencommissie
We pleiten voor één Commissie in plaats van de mogelijkheid tot versplintering. Daarnaast verzoeken wij u in de nieuwe wet te regelen dat alle zorgorganisaties gebruik maken van de Landelijke Commissie van Vertrouwenslieden, de uitspraken bindend zijn en dat de kosten van de cliëntenraad voor juridische ondersteuning bij een gang naar de LCvV betaald worden.
Tot slot
Er is al vele jaren sprake van een herziening van de Wmcz. We merken dat er steeds druk uitgeoefend wordt van diverse kanten om de positie van de cliëntenraad eerder te verzwakken dan te versterken. Het is daarom naar ons idee nodig om nu door te zetten en daadwerkelijk te kiezen voor versterking van de cliëntenraad. Zodat het cliëntenperspectief sterker naar voren komt in de zorg.
Elke positieversterking van de clientenraad is welkom. Wanneer gesteld wordt dat er van diverse kanten druk wordt uitgeoefend om de positie van de clientenaad eerder te verzwakken dan te versterken ben ik blij dat er mensen en instanties zijn die door blijven knokken. Zelf ben ik afgenokt na ruim twee jaar knokken tegen de bierkaai.
Wat ik zag was dat de machtsverhoudingen tussen management/directie in onbalans is en dat met een management/directie die de mond vol heeft van de client centraal stellen, de client in zijn kracht zetten uitgaat van een wij en zij relatie, waarbij de clientenraad de onderliggende partij is, niet letterlijk natuurlijk.
Doordat de machtsverhoudingen in onbalans zijn zag ik hoe er erg verschillend aangekeken werd tegen de wijze van samenwerken tussen de clientenraad en het management. Zo betoogde het management regelmatig dat zij zeer blij was met de clientenraad vanwege haar kritische vragen en opstelling en haar constructieve opstelling in allerlei zaken die aan de orde kwamen. Zij sprak regelmatig dat wij het samen moeten doen en dat wij het ook samen doen.. Dat het management er trots op is dat zij de clientenraad serieus neemt en betrekt in het begin van een besluitvormingsproces. Zij voelt zich gedekt door de directie die ook groot voorstander is van: dat de clientenraad bijtijds, en altijd het hele en eerlijke verhaal verteld wordt. Dat alleen op deze wijze de client centraal kan komen te staan. Ook het bestuur juicht dit alles toe omdat dankzij een krachtige clientenraad die zich serieus genomen weet, de clienten op optimale wijze in hun kracht kunnen worden gezet. De clientenraad als een schakel die er werkelijk toe doet.
De clientenraad betoogde menigmaal dat zij zich niet serieus genomen voelde en toonde ook aan waarom zij dat vond en vroeg zich menigmaal af waarom de clientenraad nogal eens niet, verkeerd,, te laat werd geinformeerd. . Op deze kritiek werd gewoon niet gereageerd. Drie maal werd gevraagd om een hei sessie om eens, met de benen op tafel,, elkaar eens goed in de ogen te kijken.. Er werd geen woord aan vuil gemaakt. Besloten werd om geen toestanden te maken omdat we bang waren dat het management/directie het ons als clientenraad het nog moeilijker zou kunnen gaan maken, wat ze in mijn ogen allang deed.
Zelf nokte ik dan uiteindelijk af omdat ik steeds meer zag dat de clientenraad gewoon een speeltje is en als het management ons nodig had net mooie woorden en prachtige zinnen wij gepaaid werden en als het management ons niet nodig had dan zagen ze ons ampertjes staan. Ook de directie liet zich niet onbetuigd en besloot de ambtelijke ondersteuning met 40% in te krimpen zonder enige overleg met de regionale clientenraad. Toen er een zwartboek verscheen, opgesteld door zorgmedewerkers concludeerde ik dat ook met zorgmedewerkers een beetje boel gedold en gespeeld werd, Voor mij was het mooi geweest. Een directie, gedekt door het bestuur die met mooie woorden en prachtige volzinnen fantastische verhalen de wereld in stuurt maar in feite minachtend om gaat met niet haar soort mensen en beweert dat zij de clienten en hun leefwereld totaal centraal stelt. gaat uit van een mensbeeld die, in mijn visie, ronduit beschamend is.
Het feit dat er steeds druk uitgeoefend wordt van diverse kanten om de positie van de clientenraad eerder te verzwakken dan te versterken bewijst dat de clienten en hun leefwereld (zorgmedewerkers, familie/mantelzorgers, vrijwilligers) niet centraal staan, Dat de client staat centraal gewoon een reclame kreet is, niet meer en niet minder. Uiteindelijk gaat het om macht: macht behouden, machtspositie versterken en uitbreiden. De macht ligt niet bij de clienten en hun leefwereld, maar bij bestuur en directies. Het systeem zit slim in elkaar. Met of zonder Wmcz is het simpel: beneden legt verantwoording af aan naar boven en niet wederzijds. Dat betekent dat niemand enige verantwoording hoeft af te leggen aan de centraal staande clienten (kennelijk omdat zij nog niet voldoende in hun kracht staan) . Het management geen enkele verantwoording hoeft af te leggen aan de clienten en hun leefwereld; de diectie geen verantwoording hoeft af te leggen naar beneden, laat staan het bestuur. Door de machtsverhoudingen niet drastisch aan te pakken zal er acties blijven ondernomen worden om de positie van de clientenraad te verzwakken. Dat kan gemakkelijk omdat boven geen enkele verantwoording hoeft af te leggen naar beneden, daar zit het hem in. Het heeft alles te maken met vanuit welke visie gewerkt wordt, vanuit welk mensbeeld er geredeneerd wordt. Het zal een hard en lang gevecht worden en ik ben blij dat er mensen zijn die door gaan. Zelf ga ik een boekje schrijven met de vraagstelling of de clientenraad wel, of geen fopspeen is.
Hopelijk wordt nu eindelijk de nieuwe WMCZ gefinaliseerd en natuurlijk ten gunste van Cliëntenraden!
Duidelijk verhaal en ik ben het er mee eens met zijn visie.